Vusala Aliyeva
Azerbaijan State Pedagogical University,
Ph.D. in Pedagogy
E-mail: vusale2000@gmail.com
https://orcid.org/0000-0003-2998-0543
Abstract. The article discusses the history of famous cartoons, their development path, and their positive and negative impacts on children development. It analyzes the subconscious effects of cartoons on children psychology, which are created on various topics. It is noted that cartoons can benefit children by instilling national and moral values, contributing to their education, cognitive, linguistic, and social-emotional development. However, they can also have negative effects on upbringing. Therefore, parents and adults should prevent children from watching cartoons that can negatively impact their psychology or even pose health risks (aggression, cruelty, violence, etc.). It is assumed that cartoons, as an educational tool, can form negative traits in children if they are not age-appropriate. There are also many cartoons that focus on national and moral values (friendship, kindness, patriotism, respect for parents and elders, love, etc.). Some cartoons are educational in nature and contribute to children acquisition of new knowledge and skills. The positive qualities instilled in children by cartoons created on these topics are analyzed in detail in the article.
Keywords: preschool education, preschool children, positive and negative aspects of cartoons, child development, parental control
Cizgi filmi dünyada uşaqlar arasında ən çox maraq göstərilən film janrıdır. Məşhur cizgi filmlərinin bir çoxu 1990/2000-ci illərdə yaradılmış və yarandığı gündən müasir dövrümüzə qədər cizgi filmləri və kompüter animasiyaları əhəmiyyətli dərəcədə inkişaf etmişdir. Personajları canlandırmaq, əl ilə çəkilmiş dizaynlardan kompüterdə yaradılan vizuallara qədər inkişaf edərək böyük dəyişikliklərə məruz qalmışdır. Cizgi filmləri öz yumorları, təxəyyülləri və hekayələri ilə hər yaşda olan tamaşaçıları valeh edərək populyarlıq qazanmış, həm böyüklər, həm də uşaqlar tərəfindən sevilmişdir [Mursaqulova, R., Cəmilzadə, S., 2000]. Kinematoqrafiyanın əsas növlərindən biri olan animasiya filmləri, kinonun fərqli bir janrı kimi inkişaf etmişdir. Cizgi filmlərinin yaranma tarixi təqribən 100 il əvvələ təsadüf edir. Bu günə kimi ilk cizgi filmini kimin çəkdiyi haqqında mübahisəli fikirlər davam etməkdədir. Lakin əsas fikirlər aşağıdakı 3 kateqoriya üzərində cəmlənir.
Cizgi filmləri uşaqlarda müəyyən davranış standartları, həyat təcrübəsinin formalaşmasına kömək edir, eyni zamanda onların mühüm bacarıqlara yiyələnmələrinə və sosiallaşmalarına imkan yaradır. Qeyd etmək lazımdır ki, animasiyaların uşaq psixologiyasının formalaşmasında təsirləri olduqca böyükdür. Belə ki, cizgi filminin məzmunu uşağın psixikasına mənfi təsir göstərə bilər. Çünki bir çox filmlərin ayrılmaz hissəsi kimi yanlış dəyərlərin formalaşmasına səbəb olan zorakılıq, döyüşlər kimi aqressiv məzmun nümunələri çox zaman cizgi filmlərində də yer alır. Beləliklə, cizgi filmlərinin məktəbəqədər yaşlı uşaqlar üçün faydası şübhə doğurur, çünki heç də bütün valideynlər uşaqların izləməsi üçün keyfiyyətli məzmun seçmirlər. Valideynlərin uşaqların izləmələri üçün necə cizgi filmləri seçdiklərini bilmələri olduqca vacibdir, çünki tərbiyə prosesində kütləvi informasiya vasitələrinin məhsulları mühüm rol oynayır. Psixoloqların fikrincə, doğrudan da cizgi filmlərinin uşaq psixologiyasına təsirləri çoxdur. Müsbət təsirlər ondan ibarətdir ki, uşaqlarda dinamiklik, çeviklik yaradır.
Personajları canlandırmaq, əl ilə çəkilmiş dizaynlardan kompüterdə yaradılan vizuallara qədər inkişaf edərək böyük dəyişikliklərə məruz qalmışdır. Cizgi filmləri öz yumorları, təxəyyülləri və hekayələri ilə hər yaşda olan tamaşaçıları valeh edərək populyarlıq qazanmış, həm böyüklər, həm də uşaqlar tərəfindən sevilmişdir [Mursaqulova, R., Cəmilzadə, S., 2000]. Kinematoqrafiyanın əsas növlərindən biri olan animasiya filmləri, kinonun fərqli bir janrı kimi inkişaf etmişdir. Cizgi filmlərinin yaranma tarixi təqribən 100 il əvvələ təsadüf edir.
İstifadə olunmuş ədəbiyyat / References
- Əliyeva, Ş.Q., Həmidova, X.A., Mustafayeva, S. (2020) Təlim-tərbiyə və inkişaf prosesinin həyata keçirilməsi. Bakı, 300 s.
- Həsənova, P.M. (2017). Məktəbəqədər yaşlı uşaqların sosial-mənəvi inkişafı (dərs vəsaiti). Bakı, ADPU-nun nəşriyyatı, 128 s.
- İsmayılova, N.R. (2021). Məktəbəqədər yaşlı uşaqların ailə tərbiyəsində olan çətinliklər və onların aradan qaldırılması yolları (metodik vəsait). Bakı, ADPU-nun nəşriyyatı, 44 s.
- İsmayılova, N.R. (2022). Məktəbəqədər yaşlı uşaqların ailədə tərbiyəsi (dərs vəsaiti). Bakı, ADPU-nun nəşriyyatı, 254 s.
- Bozhovich, L.İ. (2008). O kulturno-istoricheskoy kontheptsii L.S. Viqotskogo i yeyo znachenii dlya sovremennix issledovaniy psixologii lichnosti Lichnost i yeyo formirovaniye v detskom vozraste. SPb.: Piter.
- Vekker, L.M. (2009). Psixicheskiye protsessi. M. : Smisl; Akademiya, 544 s.